Còn theo số liệu từ Sở Xây dựng thành phố, trên địa bàn thành phố có đến hơn 530 chung cư lớn nhỏ các loại thuộc diện buộc phải cải tạo hoặc xây mới. Để đảm bảo an toàn cho người dân, cách đây vài năm Sở Xây dựng thành phố đã tiến hành khảo sát lập danh sách cảnh báo những chung cư cũ bị xuống cấp nghiêm trọng, có thể sập bất cứ lúc nào, từ đó phân loại  đưa người dân ra khỏi nơi ở nguy hiểm.

Nhưng đến nay, mới chỉ có vài chục lô chung cư cũ được giao cho doanh nghiệp BĐS lập dự án đập bỏ để xây dựng mới. Nhưng việc tiến hành đền bù, di dời các hộ dân ở chung cư cũ cũng không hề đơn giản, đã có những dự án phải kéo dài đến 5-7 năm mới có thể hoàn thành việc giải tỏa. Tại nhiều chung cư chờ sập, cảnh người dân quyết ở lại để đòi hỏi quyền lợi thỏa đáng hoặc không biết đi đâu về đâu khi số tiền đền bù không đủ để mua lại nhà vẫn đã và đang tiếp tục diễn ra. Việc giải phóng mặt bằng vẫn bị ách tắc bởi quyền lợi của người dân. Và như vậy, tính mạng hàng ngàn hộ dân vẫn treo lơ lửng khi cứ phải sống trong lo lắng tại các chung cư chờ sập.

Chung cư Cô Bắc - Cô Giang, quận I, gồm 4 lô với gần 900 hộ dân sinh sống. Kết quả kiểm định của Sở Xây dựng khẳng định, chung cư này bị hư hỏng, xuống cấp nghiêm trọng, có thể gây nguy hiểm đến tính mạng, tài sản của người dân bất cứ lúc nào. Cách đây hơn 8 năm, thành phố đã cho phép đầu tư khu căn hộ và trung tâm thương mại tại đây với quy mô 1,4 ha, cao 30 tầng, gồm 1.092 căn hộ.

Trong đó, gần 300 căn phục vụ cho tái định cư tại chỗ và tổng mức chi phí bồi thường được phê duyệt hơn 1.500 tỷ đồng. Đến năm 2011 thành phố còn có kế hoạch di dời khẩn cấp với chung cư này. Song cũng kể từ đó đến nay, người dân ở chung cư cũng đã phải trải qua thời gian dài sống trong lo âu, sợ hãi khi có tới vài trăm hộ còn ở lại vì không thể đồng ý với mức đền bù do chủ đầu tư đưa ra.

Vận động, thương lượng trong nhiều năm, cuối cùng cũng vẫn còn 36 hộ dân, biết rằng ở lại là nguy hiểm nhưng vẫn kiên quyết bám trụ. Sở dĩ họ không chịu chuyển chỗ là do mức tiền bồi thường và các vấn đề liên quan đến việc bố trí nơi ở mới vẫn chưa thỏa đáng.

Dự án cải tạo chung cư 727 Trần Hưng Đạo cũng vậy. Với quy mô gần 600 căn hộ, do đã quá xuống cấp nên ngay từ năm 2008, địa phương đã tiến hành đàm phán bồi thường cho các hộ dân. Nhưng sau 7 năm, việc giải tỏa, di dời vẫn chưa thể dứt điểm.

Nhiều hộ dân chưa chịu di dời, vẫn tiếp tục sống trong chung cư chờ sập này chỉ với lý do số tiền đến bù cho căn hộ diện tích 24m2 chẳng vượt qua nổi 200 triệu đồng, dời đi biết lấy chỗ đâu để ở, lấy tiền đâu ra để mua nhà mới. Ngay tại các lô 4, lô 6 ở khu chung cư đã lún nghiêng là Thanh Đa, cũng chỉ với lý do chưa nhận được tiền đền bù nhà, thông tin bồi thường và giá nhà tại nơi ở mới còn mập mờ cũng đã đủ khiến 11 hộ dân tại đây bất chấp tính mạng, quyết không chịu di dời mặc cho tình trạng sụt lún ngày càng nghiêm trọng.

Cũng đã được chủ đầu tư thỏa thuận đền bù từ cách đây gần 5 năm thì nhiều hộ dân vẫn bất chấp nguy hiểm, trụ lại trong tình trạng chờ sập ở chung cư 350 Hoàng Văn Thụ. Lý do để gần 100 hộ tiếp tục ở lại sau đó là tiền đền bù đã ít, nhiều hộ lại không thuộc diện tái định cư nên cứ nấn ná kiểu được ngày nào hay ngày ấy.

Trước thực trạng này, ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch Hiệp hội BĐS thành phố cho rằng, để giải quyết vấn đề di dời, tái định cư cho người dân ở chung cư cũ phải dựa trên nguyên tắc hài hòa và cân bằng được lợi ích giữa các bên liên quan. Theo đó, để được người dân đồng thuận thì nơi ở mới - tức các khu chung cư xây mới, phải được bổ sung nguyên tắc hoán đổi để căn hộ nơi ở mới có diện tích bằng hoặc lớn hơn căn hộ chung cư cũ.

Những trường hợp hộ gia đình có đông nhân khẩu cùng sinh sống hoặc số diện tích tối thiểu chưa đủ theo quy định cũng phải xem xét cho các hộ dân này được mua căn hộ chung cư mới xây với mức giá ưu đãi. Cụ thể là giá chung cư mới đã được kiểm định cộng thêm 10% lợi nhuận cho chủ đầu tư. Ông Châu cũng đề xuất rằng, không thể giữ nguyên hệ số sử dụng đất áp dụng cho các chung cư cũ mà nên tăng hệ số này lên gấp 3 lần mức cũ và cho phép tăng quy mô dân số tương xứng.

Đồng thời, cần bổ sung quy định nguyên tắc về quyền của tập thể chủ sở hữu các căn hộ chung cư được tự quyết định phá dỡ, xây dựng lại mới chung cư của mình nếu có đủ điều kiện về nguồn lực tài chính theo Luật Nhà ở.

Về nghĩa vụ, ông Châu đề nghị bổ sung thêm nguyên tắc: Khi nhà chung cư đã bị hư hỏng nặng, nguy hiểm cần phải phá dỡ xây mới thì các hộ gia đình, cá nhân đang cư ngụ tại chung cư phải có nghĩa vụ chấp hành việc di dời hoặc quyết định cưỡng chế di dời của cơ quan có thẩm quyền.

Theo Đ.Thắng

Công An Nhân Dân